Hoe mensen met een handicap een computer gebruiken

Personen met een handicap willen doorgaans heel graag het internet en nieuwe technologieën gebruiken. Het maakt hen zelfstandig en minder afhankelijk van anderen. Er bestaan gelukkig talloze hulpmiddelen die toelaten om een computer te gebruiken. Sommige personen hebben genoeg met een kleine aanpassing, andere personen hebben een combinatie nodig van verschillende hulpmiddelen.

Hier volgen enkele voorbeelden uit het grote aanbod van hulpmiddelen.

Aangepaste uitvoer

Vergroting

De slechtziende bezoeker van een website wil het resterende zicht zo goed mogelijk benutten. Er is een breed scala aan hulpmiddelen die het mogelijk maken om visueel te blijven werken: grotere en/of vettere tekens, een vergrote muiscursor, contrastverhoging, beter leesbare kleurenschema's, kleurenfilters voor kleurenblinden, ...

Als dat niet voldoende is, kan een vergrotingsprogramma een oplossing zijn. Met dit hulpmiddel zoom je in op het schermbeeld, waarbij een verlies aan overzicht optreedt. Dat probleem kan opgevangen worden door een groter beeldscherm te gebruiken.
Veel gebruikte vergrotingsprogramma's voor Windows zijn ZoomText en Supernova. Bij iOS, iPadOS, macOS en Android zijn alle vergrotingsfuncties geïntegreerd in het besturingssysteem.

Spraakondersteuning

Als vergroting niet voldoende is om vlot te lezen, gebruiken slechtziende spraaktechnologie. De inhoud van een webpagina, structuurelementen, tekstalternatieven voor afbeeldingen, etc. worden dan voorgelezen. De combinatie van vergroting en spraak zorgen voor een optimale leesbaarheid voor ernstig slechtziende internetgebruikers.
Veel gebruikte meertalige spraaksyntheseprogramma's zijn Infovox van Acapela en Vocalizer van Nuance.

Schermlezer voor braille en spraak

Volledig blinde mensen lezen hun beeldscherm uit met een schermlezer (screenreader). De schermlezer vertelt welke elementen op de webpagina staan zoals bijv. het menu, lijsten, links of koppen, en kan een alternatief bieden voor muisgebruik en touchscreen-gebaren.
Veel gebruikte schermlezers zijn Jaws en NVDA voor Windows, VoiceOver voor de diverse Apple platforms en TalkBack voor Android.

Knippering

Niet alleen mensen met een visuele beperking doen een beroep op een hulpmiddel. Computers geven ook auditieve informatie. Het programma Mail geeft een geluidssignaal als er een nieuwe e-mail is. Wie dit niet hoort, kan via de instellingen van Mac OS X het scherm laten knipperen wanneer een nieuwe mail binnenkomt.

Aangepaste invoer

Spraak

Mensen met ernstige verlamming die geen muis of toetsenbord gebruiken, doen een beroep op een spraakbesturingsprogramma. Met deze programma's kan je niet alleen het besturingssysteem bedienen maar ook tekst dicteren.

We hebben een screencast gemaakt over het programma Dragon Naturallyspeaking, die aantoont hoe geavanceerd deze software wel is.

Puff and sip

Het puff and sip systeem is een soort schakelaar voor mensen met zeer beperkte motorische vaardigheden. Voor deze mensen kan het bedienen van een standaard schakelaar moeilijk, vermoeiend en in sommige gevallen zelfs onmogelijk zijn. Met het puff and sip systeem kunnen gebruikers een computer bedienen door eenvoudig in het mondstuk te zuigen en/of blazen. 

Laserpen

Met een laserpen kan je een interactief toetsenbord bedienen. Zo kan je niet alleen tekst invoeren maar ook je computer bedienen. Met de laserpen (bijvoorbeeld aan je hoofd of vinger bevestigd) volstaat het om de pen te richten naar een letter. Na een fractie van een seconde wordt de toets geactiveerd.

Met deze techniek zijn er zwaar verlamde personen die volledige boeken schrijven en publiceren.

Lossen deze hulpmiddelen alles op?

Mooi dat al deze hulpmiddelen bestaan, maar als gebruiker blijf je tegen beperkingen aanlopen en zullen veel handelingen meer tijd kosten dan voor iemand die wel het scherm kan zien en de muis kan bedienen. Als je vergroting gebruikt, gaat het overzicht verloren (je ziet maar een deel van de website). Als je elke letter moet intikken door er een seconde naar te kijken, duurt het vijf minuten om een eenvoudig contactformulier in te vullen (een complex formulier neemt dus veel meer tijd in beslag). Als je links klein zijn en vlak bij elkaar staan, komt er heel wat blazen en zuigen aan te pas om de gewenste televisie te kiezen in een webwinkel.
 
Wilt u met deze beperkingen rekening houden dan is het belangrijk te beseffen:

1. Dat mensen met een handicap heel graag het internet willen gebruiken omdat het mogelijkheden geeft die offline niet kunnen (bijvoorbeeld online winkelen voor iemand die verlamd is).
2. Dat er hulpmiddelen bestaan om de voordelen van die online wereld te benutten.
3. Dat er ondanks die hulpmiddelen heel wat obstakels overblijven die u kunt wegnemen door met toegankelijkheid rekening te houden.